دینداری را نیز اگر تاثیر و تجلی کم و زیاد دین در ذهن ، روان و رفتار فرد بدانیم و آن را ازطریق ابعاد تفصیل یافته اش، یعنی عقیده ، ایمان ، عبادت ، اخلاق و شریعت دنبال کنیم ، با ابعاد پنج گانه زیر می توان شناخت : معتقد بودن ، مومن بودن ، اهل عبادت بودن ، اخلاقی عمل کردن و متشرع بودن .
از آثار و نشانه های دینداری می توان به اهتمام فرد در بالاتربردن دانش ومعلومات دینی خود ، در داشتن ظاهر دینی ، در اقامه و برپایی شعائر و داشتن اهتمام مشارکتی وپیوند های معاشرتی اشاره کرد .پیامد های عمیق دینداری را که همانا هدف غایی ادیان در متحول ساختن انسانهاست ، باید در کسب بینش الهی ، در تعمیق ایمان و تجلیاتش در نیل به قدرت کشف و شهود دانست، در به چنگ آوردن ملکه تقوی و در ملکات اخلاقی که به ترتیب به روابط فرد با خدا ، با خود و با دیگران مربوط است ، جست .
اهتمام دینی در خانواده : این اهتمام که خود را در معیار های همسر گزینی ، در نام گذاری و تعلیم و تربیت دینی فرزندان ، در تزئینات به کار رفته درمنزل ، دررفت وآمد های فامیلی و دوستان خانوادگی نشان می دهد ، می تواند بیانگر دغدغه های دینی فرد سرپرست خانوار باشد .
معاشرت دینی : توصیه صریح به رعایت حدود و مرزها در اسلام را می توان از احکام مربوط به شروط و ترجیحات ازدواج ، معاملات و همسفرگی استنباط کرد . لذا میزان رعایت و پایبندی به آن به عنوان یکی از نشانه های دینداری فرد در نظر گرفته شده است .
مشارکت دینی : درک و منظور ما از مشارکت دینی به عنوان نشانه ای از دینداری، به عهده گرفتن نقش و قبول مسئولیت در فعالیت های دینی و سهیم شدن در هزینه های آن است
شعایر دینی : شعائر جمع شعار است و منظور از آن آشکارساختن متابعت و هواداری دینی است که برای تذکار و تکریم مقدسات، اعم از اشخاص مقدس ، مکان و زمان های مقدس، اشیاءمقدس و احیاناً عرض اندام در مقابل ناهمکیشان،توصیه شده است.داشتن اهتمام شعائری که در غالب موارد داوطلبانه است،نشانه ای گویا از آمادگی و جدیت دینی فرد می باشد .
ظاهردینی : عمل به دستورات دینی درباره حجاب ، وضع لباس و آرایش و زینت آلات ، ظاهر متفاوتی به شخص دیندار می بخشند .
معلومات دینی : داشتن معلومات دینی نشانه خوبی است از اینکه فرد چقدر دغدغه وتاملات دینی داشته وچقدردراهتمام دینی خود سابقه وجدیت دارد.معلومات یا دانش دینی شامل اصول عقاید ، اطلاعات تاریخی و آگاهی های لازم از تکالیف شرعی و آداب عبادی می باشد .
اعتقاد وایمان : بر اساس آموزه های اسلامی ، عقیده محتوای نظری یک آیین است که ناظر بر موضوعات بنیادین هستی شناختی و مسائل غایی حیات است . اما ایمان شدت تعلق و عمق دلبستگی و میزان اعتماد و اتکای به آن محتوا را می رساند. بنابراین عقیده از بعد ذهنی وجود انسان و ایمان از بعد روانی – عاطفی آن ناشی شده است. به همین نحو، اولی به وجه معرفتی و دومی با وجه عاطفی دین قرین تر است .
عبادیات : منظور از عبادیات ، کلیه رفتار و آدابی است که فرد در مقام پرستش ، نسبت به پروردگار و معبود خویش انجام می دهد.پس عبادت در این معنا خاص تر از به جای آوردن شرط بندگی پروردگار است که تمامی زندگی را در بر می گیرد و همچنین خاص تر ازفروع دین است که شامل ابعاد غیرعبادی هم می شود . عبادت می تواند به صورت فردی یا جمعی اجرا شود .
اخلاق : به داشتن تعامل پسندیده با خود، با خداوند و با دیگران مربوط می شود. اخلاق از آن حیث که به سامان دهی حیات دنیوی و اخروی و سلوک جمعی انسان ها توجه دارد با فقه، قرین است . اخلاق به وجه رفتاری دین معطوف است.
شریعت: مجموعه دستورات و اوامر صریح و غیر صریح دینی است که در اسلام فقه – در صورتی که دستور العمل های عبادی را از آن جدا کنیم – خوانده میشود . شرعیات مقرراتی است حداقلی که نحوه زندگی در دنیا و تعامل با خود ، طبیعت و دیگران را تعیین می کند و لذا متشرع بودن بر حسب میزان اهتمام و پیروی فرد از این دستورات سنجیده می شود .
ابعاد وجودی انسان |
وجوه دین |
ابعاد دین |
ابعاد دینداری |
نشانه های دینداری |
پیآمدهای دینداری |
|
ذهن |
معرفتی |
اعتقادات |
معتقد بودن |
داشتن معلومات دینی |
بینش الهی |
|
روان |
عاطفی |
ایمانیات |
مومن بودن |
|
اهل معنا بودن |
|
عبادیات |
اهل عبادت بودن |
انجام فردی عبادات |
||||
انجام جمعی عبادات |
||||||
اخلاقیات |
اخلاقی عمل کردن |
|
متخلق بودن |
|||
تن |
عملی |
شرعیات |
عمل به تکالیف فردی |
داشتن ظاهر دینی |
متقی بودن |
|
ابرازهویت دینی |
||||||
عمل به تکالیف جمعی |
داشتن اهتمام به شعائر دینی |
|||||
داشتن مشارکت دینی |
||||||
داشتن معاشرت دینی |
||||||
اهتمام دینی در خانواده |
جدول سنجش دینداری در ایران
نظرات شما عزیزان:
تاريخ : یک شنبه 8 بهمن 1391 | 16:48 | نویسنده : علی خزایی |